فعاليتهاي مالي در اسلام باید مبتنی بر داراييهاي واقعي و همراه با خلق ارزش واقعی باشد. بانكداري اسلامي بر توزیع ريسك و مشارکت در کسبوکار واقعی با استفاده از عقود متنوع شرعي استوار است و مديريت داراييها باید با هدف خلق ارزش واقعی صورت پذیرد. همین اصل موجب شده تا بحرانهایی را که نظام اقتصادی رایج دنیا بهصورت روزافزون با آن مواجه است، شاهد نباشیم. خداوند در آیه 275 سوره بقره میفرماید كسانى كه ربا مىخورند، (از گور در قیامت) برنمىخيزند مگر مانند کسي که بر اثر تماس شيطان، ديوانه شده. اين به آن سبب است كه آنان گفتند: داد و ستد صرفا مانند رباست و حال آنكه خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانيده است. پس، هر كس، اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسيد و از رباخوارى باز ايستاد، آنچه گذشته، از آنِ اوست و كارش به خدا واگذار میشود و كسانى كه به رباخوارى باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.
اهمیت سلامت معاملات بهطور عام و معاملات در موسسات پولی و مالی بهطور خاص در آیه بالا به روشنی قابل درک است.بهطور خلاصه، بانکداری اسلامی یعنی بانکداری که معاملاتش منطبق با شرع اسلامی باشد. به بیان دیگر، در بانکداری اسلامی تلاش میشود تمامی روابط و مناسبات با شریعت و فقه اسلامی سازگار باشد و با اهداف اصلی نظام اقتصادي اسلامی بهویژه عدالت و اخلاق اسلامی همسو باشد. ایده بانکداري اسلامی نخستین بار در دهه 1950 مطرح شد و در حال حاضر به یک واقعیت انکارناپذیر تبدیل شده است به نحوی که رشد آن به جوامع اسلامی محدود نیست و در بسیاری از اقتصادهای رایج دنیا نیز از ظرفیتها، ابزارها و ساز و کارهای بانکداری اسلامی بهرهبرداری میشود. بانكداري اسلامي یکی از سنجههای مهم ارزیابی تحقق اقتصاد اسلامي بهشمار میرود و به تعبیری یکی از وجوه متمایزکننده اقتصاد اسلامی است. به همین دلیل، پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامي ایران، دستیابی به اصول بانکداری اسلامی در جهت استقرار اقتصاد اسلامی در جمهوري اسلامي ایران طراحی و به اجرا گذاشته شد که تصویب قانون بانكداري بدون ربا (قبل از ساير كشورهاي اسلامي) مهمترین اقدام عملی در جهت تحقق این هدف متعالی بود.
اکنون پس از گذشت بیش از سه دهه از اجراي اين قانون و بهرغم تلاشهای قابل تقدیر در این مسیر، با بانکداری اسلامی ایدهآل فاصله داریم که واکاوی کارشناسانه محدودیتها، موانع و علل این موضوع در این برهه از زمان بسیار حیاتی است تا راهکارهای اساسی مبتنی بر کار کارشناسی برای حل و فصل مشکلات موجود استخراج شود. تغییر و تحولات ایجاد شده در اقتصاد کشور و عدم بهروزرسانی این قانون یکی از مهمترین دلایل وجود این فاصله است. تغییرات در دنیای امروز بسیار سریع رخ میدهد و بازنگری به موقع قوانین پایه بانکداری اسلامی و تدوین و اجرای آییننامهها و بخشنامههای روزآمد ضرورت دارد.موسسه اعتباری ثامن با این باور که نظام بانکداري اسلامی نقش بسزایی در ثبات و کارآیی اقتصادی کشور دارد و راهحلی برای بسیاری از مشکلات موجود است، به نوبه خود سعی میکند با بهرهمندی از نظرات علمای دینی و ظرفیتهای دانشگاهها و از طریق تعامل موثر با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانکها و موسسات اعتباری و مشتریان خود در استقرار نظام بانکداری اسلامی به نحو مطلوب نقشآفرینی کند.
*دکتر محمدابراهيم محمدپورزرندي
مدیرعامل موسسه اعتباری ثامن | |
بانکی ها...